Eens op een ander? Zo haal je er alles uit

Ervaring opdoen in andere ondernemingen en organisaties voor je in het familiebedrijf stapt? Een waardevolle keuze, maar niet eentje waarbij de voordelen vanzelf komen. Vijf zaken om bij stil te staan voor je op een ander gaat.

Als het over familiebedrijven gaat, is er weinig meer geschreven dan over dat ene kritieke punt: de generatiewissel. Logisch, want zo’n wissel komt altijd met complexe juridische, financiële en emotionele aspecten. Succesvolle generatiewissels zijn bewuste en goed doorgepraatte keuzes. Veel families leggen om die reden (terecht) processen vast, met toegangsregels voor familieleden die in het bedrijf willen treden. Een voorwaarde die bijna altijd terugkomt: een aantal jaar ervaring in een andere onderneming.

De redenering achter zo’n professionele zijsprong is solide. Wanneer jonge mensen hun eerste stappen zetten in een ander bedrijf, stimuleer je hen om iets van de wereld te zien, geef je hen de kans om uit te zoeken wie ze zijn en – mooi meegenomen – ze maken ook hun eerste fouten ergens anders. Wanneer ze uiteindelijk terugkomen naar het bedrijf, brengen ze met hen ook nieuwe ideeën, processen en vaardigheden mee.

Het klinkt mooi. Zo mooi, dat we het belang van de ‘hoe’ soms verwarren met de ‘wat’. Externe ervaring is een waardevolle tool, maar geen wondermiddel. Het risico met zo’n regel is dat je de échte taak, de nieuwe generatie en het familiebedrijf klaarstomen voor de wissel, uit het oog verliest.

Nadelen

Of een introductie in het familiebedrijf al dan niet slaagt, hangt niet af van het feit of jouw zoon of dochter een aantal jaar in een andere onderneming heeft gewerkt. Hebben ze de juiste vaardigheden aangeleerd? Hebben ze voeling met de waarden en dynamiek van jullie familie(bedrijf)? Is jullie bedrijfsstructuur en cultuur aangepast aan hun komst? Dat zijn de vragen die ertoe doen. Kan externe ervaring helpen? Zeker. Is dat automatisch zo? Niet per se.

Voor wie het bovenstaande uit het oog verliest, dreigen de nadelen van een externe uitstap door te wegen. Want die zijn er ook, natuurlijk. Zo verliezen jullie tijd. Tijd waarin jonge mensen kunnen kennismaken met het bedrijf, ervaring opdoen op verschillende niveau’s en geloofwaardigheid opbouwen bij werknemers. Wanneer kinderen na een aantal jaar terugkomen, moeten ze zich niet alleen inwerken, maar ook hun relatie met het bedrijf en de werknemers van nul opbouwen. Als ze al terugkomen, want als je de banden met het familiebedrijf volledig doorknipt, bestaat natuurlijk het risico dat je kinderen definitief een andere weg inslaan.

Om bij stil te staan

Is ervaring buiten de muren van het familiebedrijf geen troef? Zeker wel, zolang het doordacht gebeurt, met jullie toekomstplannen en noden in het achterhoofd. Overweeg je om de volgende generatie erop uit te sturen? Sta eerst even stil bij de volgende punten:

1. In welke rol zie je jouw zoon, dochter of familielid? Welke competenties en vaardigheden hebben ze daarvoor nodig? Wil je dat ze begrijpen hoe een product gemaakt wordt of hoe een multinational werkt? Wil je dat ze zelfredzaamheid kweken in een omgeving waar hun achternaam er niet toe doet? Of wil je dat ze de dynamiek van het familiebedrijf begrijpen?
2. Waar kunnen ze die kennis of vaardigheden best verwerven? In het familiebedrijf zelf, via een externe coach, opleiding, in een ander bedrijf of een combinatie van dit alles?
3. Is een extern bedrijf de beste keuze? Stem de keuze van de onderneming of sector af op jullie noden. Een distributiebedrijf kan er bijvoorbeeld voor kiezen om hun kinderen een aantal jaar te laten werken bij de producent. Voor een bedrijf met multinationals als belangrijke klanten, is het dan weer waardevol dat de nieuwe generatie ervaring opbouwt bij zo’n internationale onderneming.
4. Knip de navelstreng niet door. Is het bedoeling om terug te keren naar het familiebedrijf? Dan is het belangrijk om ook tijdens afwezigheid de banden te onderhouden. Denk na over hoe jullie elkaar kunnen blijven informeren, bijvoorbeeld via kwartaalupdates of een familieraad. Hou het niet bij éénrichtingsverkeer, maar vraag ook regelmatig naar het leerproces van je zoon, dochter of familielid. Welke inzichten hebben ze opgedaan? Hoe zouden ze die in het familiebedrijf toepassen?
5. Wees transparant over jullie plannen. Deel jullie bedoelingen met de rest van het bedrijf. Dan is de komst van jullie zoon of dochter na 3 of 5 jaar geen ‘plotse beslissing’, maar het sluitstuk van een doordacht proces. Zo bouwen jullie kinderen ook in hun afwezigheid credibiliteit bij werknemers.